Od początku…

Percepcja słuchowa to zdolność odbioru dźwięków, rozpoznawanie, różnicowanie a także interpretowanie przez odniesienie do doświadczeń, jakie zapisane są w korze mózgowej (potocznie mówimy w pamięci). Poziom rozwoju percepcji słuchowej w zasadniczy sposób decyduje o postępach w rozwoju mowy oraz możliwościach opanowania umiejętności pisania i czytania. Podstawą odbioru mowy oraz mechanizmu pisania i czytania ze słuchu jest identyfikacja dźwięków otoczenia (za tę funkcję odpowiada nie tylko słuch fizyczny, czyli prawidłowa budowa ucha i drogi słuchowej “SŁYSZENIE “- ale ośrodki słuchowe w korze mózgowej – SŁUCHANIE )

Często rodzice mówią o swoim dziecku: “On świetnie słyszy, nawet to, co nie trzeba, ale czasem nie słucha co do niego mówię- jakby mnie nie rozumiał. ” Na tym polega różnica: słyszę (ucho mam zdrowe) ale nie słucham (nie przetwarza tego w odpowiedni sposób moja kora słuchowa).

Prawidłowe funkcjonowanie ośrodków słuchowych w centralnym układzie nerwowym, a co za tym idzie -percepcji słuchowej -powoduje, że dzieci opanują mowę, czytanie i pisanie. Gdy obserwujemy duże zaburzenia mowy, trudności w pisaniu i czytaniu, świadczy to o nieprawidłowym rozwoju pewnych funkcji słuchowych. Oto niektóre z nich:

– NAJWAŻNIEJSZY: słuch fonemowy (fonetyczny, fonematyczny), a kształtują go:

– słuchowa pamięć słowna

– analiza i synteza głoskowa, sylabowa, wyrazowa

– koncentracja słuchowa (uwaga słuchowa)

– wrażliwość słuchowa

– prozodia mowy i emisja głosu – zachowanie melodyjności, rytmu i tempa wypowiedzi

– analiza czasowa dźwięków mowy

– rymy

– wyodrębnianie głosek w nagłosie, śródgłosie i wygłosie

– wychowanie słuchowe

– poprawna forma wypowiedzi zdaniowych (bez agramatyzmów, neologizmów, elizji, parafazji, metatez, echolalii i innych)

– rozumienie bardziej skomplikowanych poleceń słownych

– odbiór – kodowanie i odtwarzanie co raz trudniejszych wyrazów i d?u?szych zda?

– realizowanie opozycji fonologicznych

– czytanie ze zrozumieniem, słuchanie ze zrozumieniem (dla dzieci młodszych)

– przetwarzanie sekwencyjne i symultaniczne (A.Maurer),

– świadomość fonologiczna i fonemowa

– autokontrola s?uchowa (słuchowe sprzężenie zwrotne)

Z badań nad kształtowaniem percepcji słuchowej wynika, że znaczący procent dzieci z niepowodzeniami w początkowej nauce czytania i pisania wymaga intensywnej pracy nad jej rozwojem. Rozwijanie percepcji słuchowej pozwala dzieciom skuteczniej pokonywać trudności w:

– rozumieniu bardziej skomplikowanych poleceń słownych,

– zapamiętywaniu, powtarzaniu trudniejszych wyrazów i zdań,

– dokonywanie analizy i syntezy wyrazów,

-pisanie ze słuchu 9zniekształcanie wyrazów, opuszczanie końcówek, błędy w pisaniu wyrazów zmiękczonych, kłopoty w rożnicowaniu głosek opozycyjnych)

– czytaniu (scalaniu dźwięków w rożne struktury),

– formułowanie złożonych wypowiedzi,

– wyodrębnianiu dźwięków ze struktur złożonych (głosek, sylab ze słów, słów ze zdań)

– różnicowanie dźwięków mowy, niepoprawnym ich wybrzmiewaniu podczas mówienia i czytania,

– koncentracji uwagi na bodźcach słuchowych, w zapamiętywaniu i rozumieniu mowy.

Rozwijanie funkcji słuchowych kształtuje się już w okresie prenatalnym, kiedy do malucha docierają dźwięki z jego najbliższego otoczenia, a więc bicie serca mamy, pulsująca w żyłach krew, głos mamy i inne glosy z zewnątrz. Potem wszystkie małe dzieci stają się wielkimi odkrywcami. Widzą, czują, słyszą i przez to interesuje je prawie wszystko. Z wielkim zapałem eksplorują całe otoczenie, o ile pozwolimy im na spontaniczną zabawę i eksperymenty.

Ale czy samo eksperymentowanie wystarcza w przypadku dzieci z niepełnosprawnościami czy rożnymi dysfunkcjami?

Dowiemy się w następnym artykule “Dźwięki LINGA – nauka słuchania” – Zapraszam serdecznie.

surdologopeda
mgr Aleksandra Kuc-Górka